گزارش IEA درباره وضعیت انرژی جهان در سال 2020
تأثیر شیوع ویروس کرونا بر اوضاع انرژی جهان، در رأس موضوعات و تحلیل های گزارش سالانه آژانس بین المللی انرژی IEA، که در ماه مه 2020 منتشر شد، قرار گرفته است.
عدم قطعیت های بوجود آمده در زمینه های سلامت و بهداشت عمومی، اقتصاد و انرژی، در سطوح وسیع و بی‌سابقه، پیش بینی تحولات آتی را بسیار دشوار کرده است. براساس این برآوردها، شوک ناشی از انتشار ویروس کرونا بر تقاضای انرژی تا انتهای امسال با 6% کاهش، از پایان جنگ جهانی دوم تا کنون بی سابقه خواهد بود. بیشترین کاهش مربوط به نفت به میزان حدوداً 9 درصد (بدلیل کاهش تقاضای حمل و نقل)، سپس ذغال سنگ به میزان حدوداً 8 درصد ( بدلیل کاهش تقاضای برق و همچنین محدود شدن تجارت بین المللی آن) و گاز طبیعی ( بدلیل کاهش تقاضای برق) به میزان حدوداً 5 درصد است.
افزایش تولید برخی کشورها پس از عدم توافق اوپک و اوپک پلاس در 30 مارس در شرایط کاهش تقاضا موجب ایجاد شوک منفی به بازار نفت شد. توافق اخیر کشورهای اوپک و اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت اما یک اقدام مهم و علامتی مثبت به بازار برآورد شد که موجب ایجاد نوعی ثبات وحمایت از قیمت نفت شد. اکثر کارشناسان بین المللی حوزه انرژی معتقدند در نیمه دوم سال 2020 و با از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی به ویژه در چین و رفع تدریجی سیاست های قرنطینه ای کرونا، قیمت نفت سیر صعودی خواهد داشت.
اما تقاضا برای انرژی های تجدیدپذیر با حدود ۱ درصد رشد مثبت همراه بوده که برخی دلایل احتمالی نیز برای آن ذکر شده است. مهمترین دلیلی که می توان برای آن ذکر کرد، روند کلی رو به رشد و مثبت تولید برق تجدیدپذیر است. بعبارتی به سبب شوکی که شیوع ویروس کرونا وارد نمود، از میزان رشد تولید انرژی های تجدیدپذیر کاسته شد اما این میزان همچنان مثبت است، و شروع به کار پروژه های جدید که در سال ۲۰۲۰ وارد مدار می‌شوند، باعث افزایش تولید، هرچند اندک، شده است. علی الخصوص که تا قبل از این پیش بینی می شد سال 2020 سالی برجسته و شاخص برای تجدیدپذیرها باشد، تا جایی که آژانس یک ثبت رکورد در افزایش ظرفیت تجدیدپذیرها را برای 2020 پیش بینی کرده بود. با اینحال، طبق پیش بینی تحلیل گران آژانس، امواج این شوک اقتصادی دامن گیر بخش انرژی های تجدیدپذیر نیز خواهد شد، تا جایی که آن را از ریل مسیر پیشرفت خود خارج خواهد ساخت، و در این میان بیشترین ضربه را پلنت های فوتوولتائیک پراکنده و غیرمتمرکز متحمّل خواهند شد. هم اکنون بیش از 40 درصد ظرفیت فوتوولتائیک دنیا، متعلق است به واحدهای پراکنده و غیرمتمرکز، یعنی افراد و شرکت های کوچک تا متوسط که صفحات فوتوولتائیک را در پشت بام یا سایت های تجاری خود نصب می کنند. اما در حال حاضر، بدلیل اجرای قرنطینه و عدم دسترسی به ساختمان ها، نصب واحدهای جدید صفحات فوتوولتائیک متوقف شده است. همچنین، خانوارها و مشاغل کوچک، بخاطر شوک های مالی و عدم قطعیت های اقتصادی ایجاد شده، برنامه های خود را در این خصوص رها کرده یا به تعویق انداخته اند.
از طرفی طبق پیش بینی آژانس، میزان انتشار جهانی کربن دی اکسید، تا پایان سال ۲۰۲۰ به میزان 8 درصد کاهش می یابد و به عبارت دیگر، سطح انتشار به سطح ده سال گذشته خود باز می گردد. این میزان کاهش، شش برابر کاهش ناشی از آخرین رکود در سال ۲۰۰۹ (بحران مالی) است. با این حال این بار هم انتظار می رود، مانند دوره های قبل، پس از پشت سر گذاشتن بحران، رشد انتشار بیش از میزان کاهش باشد؛ مگر آنکه سیاست های تشویقی و حمایت های مالی جدی تر و بیشتر از گذاشته معطوف به توسعه زیرساخت های انرژی با فناوری های پاکتر گردد.
سید محمد شجاعی - کارشناس سیستم های انرژی
لینک یادداشت: isti.ir/Z2do
